Το πανελλήνιο δίκτυο προσεισμικών θραπτο-ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών, ELSEM-Net (http://elsem-net.uniwa.gr), είναι ένα δίκτυο σταθμών συνεχούς καταγραφής ηλεκτρομαγνητικής (Η/Μ) ακτινοβολίας στο περιβάλλον, που εκτείνεται σε όλη την Ελλάδα και σκοπό έχει την ταυτοποίηση ηλεκτρομαγνητικών (Η/Μ) σημάτων που εκπέμπονται από τη λιθόσφαιρα της Γης κατά την προετοιμασία σημαντικών σεισμών, μεγέθους άνω του 5.5, οι οποίοι συμβαίνουν στην ξηρά ή σχετικά κοντά -ανάλογα με το μέγεθος του σεισμού- στις ακτές.
Βασικός ερευνητικός στόχος του ELSEM-Net είναι η κατανόηση των διεργασιών προετοιμασίας των σεισμών, και συγκεκριμένα των φάσεων από τις οποίες περνάει το σύστημα της λιθόσφαιρας καθώς προετοιμάζεται ένας σεισμός, μέσω της μελέτης των χαρακτηριστικών των πρόδρομων Η/Μ σημάτων που καταγράφει, στο πλαίσιο της Στατιστικής Φυσικής και συγκεκριμένα της Θεωρίας Πολύπλοκων Συστημάτων. Η έρευνα αυτή ξεκίνησε από τον αείμνηστο καθηγητή του ΤΕΙ Αθήνας Κ. Νομικό με συνοδοιπόρο τον τ. καθηγητή του ΕΚΠΑ Κ. Ευταξία, ενώ το δίκτυο μετρά ήδη τριακονταετή λειτουργία.
Από το 2018 το ELSEM-Net λειτουργεί από κοινού από το Τμήμα Ηλεκτρολόγων & Ηλεκτρονικών Μηχανικών της Σχολής Μηχανικών του ΠΑΔΑ και συγκεκριμένα από το Εργαστήριο ECTLab, (http://ectlab.eee.uniwa.gr/index.php/en) και το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (EAA), στο πλαίσιο σχετικού συμφώνου επιστημονικής συνεργασίας, με Επιστημονικούς Υπευθύνους, τον Δ/ντή του ECTLab, καθηγητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων & Ηλεκτρονικών Μηχανικών ΠΑΔΑ, Στυλιανό Ποτηράκη και τον. Δρ. Νικόλαο Μελή από πλευράς Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών.
Η ερευνητική ομάδα του ECTLab καλύπτει όλο το εύρος των σχετικών ερευνητικών πεδίων, από την ανάπτυξη νέας οργανολογίας και τη διαχείριση των καταγραφών έως και την ανάλυση των σημάτων και τη σύνδεση των χαρακτηριστικών τους με τις φάσεις προετοιμασίας του σεισμού, ενώ η συντήρηση και επέκταση του ELSEM-Net υποστηρίζεται οικονομικά αποκλειστικά από το ΠΑΔΑ.
Τα εν λόγω σήματα που διερευνώνται, είναι διεθνώς γνωστά ως fracture-induced electromagnetic emissions (θραπτο-ηλεκτρομαγνητικές εκπομπές) και οφείλονται στις θραύσεις πετρωμάτων, παρατηρούνται δε συστηματικά τόσο σε εργαστηριακή κλίμακα (σε πειράματα θραύσης) όσο και σε γεωφυσική κλίμακα (προσεισμικά). Σημειώνεται ότι παρά τις ερευνητικές προσπάθειες που έχουν γίνει διεθνώς και την πρόοδο που έχει επιτευχθεί οι προσεισμικές διεργασίες δεν έχουν γίνει ακόμη πλήρως κατανοητές, οπότε η συνέχιση της έρευνας αυτής είναι ιδιαίτερα σημαντική.
Τα ερευνητικά αποτελέσματα του ELSEM-Net αποτυπώνονται σε άνω των 60 δημοσιεύσεων σε επιστημονικά περιοδικά εγνωσμένου κύρους, κεφάλαια βιβλίων, και πλήθος ανακοινώσεων σε επιστημονικά συνέδρια, ενώ έχει σχετικά πρόσφατα οδηγήσει στην πρόταση ενός μοντέλου τεσσάρων σταδίων για τη δημιουργία σεισμών, το οποίο βέβαια συνεχώς εμπλουτίζεται. Συνεχώς αποκαλύπτονται νέα χαρακτηριστικά των λαμβανόμενων σημάτων, τα οποία αντιστοιχούν σε όλο και λεπτομερέστερη κατανόηση των φάσεων από τις οποίες περνά η Γη καθώς οδεύει προς την εκδήλωση ενός σημαντικού σεισμού.
Πρόσφατα, λόγω της ιδιαιτερότητας του σταθμού της Ζακύνθου, ο οποίος λειτουργεί ως πρότυπος και σταθμός πειραματισμού νέας οργανολογίας, προβλήθηκε από το ΙΟΝΙΑΝ TV εκπομπή, μεγάλο μέρος της οποίας παρουσίασε την πρόσφατη επαναλειτουργία του σταθμού του ELSEM-Net στη Ζάκυνθο και γενικά το ερευνητικό έργο του ELSEM-Net. Κύριοι προσκεκλημένοι ήταν οι συνεργάτες του ELSEM-Net στη Ζάκυνθο Δρ. Αντωνόπουλος και Δρ. Κοπανάς, ενώ σύντομη συμμετοχή, μέσω τηλεδιάσκεψης, είχε και ο Επιστημονικός Υπεύθυνος του Δικτύου, Καθηγητής Στ. Ποτηράκης. Η πλήρης εκπομπή είναι διαθέσιμη στον πιο κάτω σύνδεσμο: https://www.youtube.com/watch?v=5EjCsIqUqUc.
Η αξιοποίηση της πληροφορίας που εξάγεται από τα σήματα θραπτο-ηλεκτρομαγνητικών εκπομπών, σε συνδυασμό και με πληροφορία από άλλα προσεισμικά σήματα, μακροπρόθεσμα στοχεύει να οδηγήσει στην εκτίμηση της πιθανότητας να συμβεί στο άμεσο μέλλον (εντός μερικών ημερών ή και ωρών) ένας σεισμός. Αποδεικνύεται, επομένως, ολοφάνερα η σπουδαιότητα του επιστημονικού αντικειμένου, καθώς και η σημασία της βραχυπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης στόχευσης του ELSEM-Net, για έντονα σεισμογενείς περιοχές όπως η Ελλάδα, υπό το πρίσμα της πολιτικής προστασίας, ενώ καθίσταται, επίσης, προφανής η αναγκαιότητα στήριξης του ερευνητικού έργου του ELSEM-Net.
