Αυτό είναι το μήνυμα που έστειλαν οι φοιτητές του Τμήματος Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής σε Ημερίδα για την «ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ, ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΡΟΦΙΜΩΝ ΚΑΙ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΥΓΕΙΑ στις 7 Δεκεμβρίου 2022».
Μια ιδιαίτερη Ημερίδα, αφού οι φοιτητές ήταν και οι Εισηγητές με μια καινοτόμο προσέγγιση της επικοινωνίας, όπου το Πανεπιστήμιο απευθύνεται στην κοινωνία για ένα πραγματικά σημαντικό θέμα. Ένα θέμα, στο οποίο ελάχιστη προσοχή έχει δοθεί. Πράγματι, η κλιματική αλλαγή συνδέεται με την επισιτιστική ασφάλεια και την ανθρώπινη υγεία και με την επιστημονική κοινότητα σε εγρήγορση και πρόκληση για ενημέρωση και δράση.
Αυτή η πρόκληση των επιστημόνων της Δημόσιας Υγείας αλλά και των εταίρων σε συναφείς τομείς έχει ως αντικείμενο να προετοιμάσουν την κοινότητα/κοινωνία για μελλοντικούς κινδύνους για την υγεία. Οι φοιτητές, όπως τόνισε ο συντονιστής της ημερίδας καθηγητής κ Γιώργος Ζακυνθινός συμμεριζόμενοι την αποστολή των ΑΕΙ ως εταίρων της κοινωνίας προκάλεσαν αυτή την ανοικτή ημερίδα ενημέρωσης και πληροφόρησης για το κρίσιμο θέμα της Κλιματικής Αλλαγής και τις επιπτώσεις της στην ασφάλεια των Τροφίμων και κατ επέκταση τη Δημόσια Υγεία!
Οι εισηγητές-φοιτητές επεσήμαναν ότι «η σχέση μεταξύ της κλιματικής αλλαγής, του συστήματος τροφίμων, της επισιτιστικής ασφάλειας και της ανθρώπινης υγείας είναι δυναμική και πολυτομεακή». Έτσι, υπάρχουν προκλήσεις όσον αφορά την περιγραφή, τη μέτρηση και την προβολή μελλοντικών κινδύνων για την υγεία που σχετίζονται με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και την ασφάλεια των τροφίμων.
Τρόφιμα: Ένα ευάλωτο σύστημα στην Κλιματική αλλαγή
Τονίστηκε από τους εισηγητές ότι βιβλιογραφικά δεδομένα και μελέτες δείχνουν ότι βασικές δραστηριότητες στο σύστημα τροφίμων είναι ευάλωτες στην κλιματική αλλαγή. Οι διαταραχές που σχετίζονται με το κλίμα στο σύστημα τροφίμων μπορούν έμμεσα να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία μειώνοντας την επισιτιστική ασφάλεια, η οποία είναι βασικός καθοριστικός παράγοντας για την υγεία. Η ανθρώπινη υγεία μπορεί επίσης να επηρεαστεί άμεσα από τις φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στο σύστημα τροφίμων, που σχετίζονται κυρίως με τις επιπτώσεις στη διατροφή και τις τροφιμογενείς ασθένειες.
Αναφέρθηκε ότι κάθε χρόνο, 1 στους 10 ανθρώπους αρρωσταίνουν από τρόφιμα μολυσμένα με μικροβιακούς ή χημικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα 600 εκατομμύρια ασθένειες, 420. 000 θανάτους και απώλεια 33 εκατομμυρίων ετών υγιούς ζωής παγκοσμίως. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στα τρόφιμα είναι πιθανές σε όλη την αλυσίδα της παραγωγής, της προσφοράς, της διανομής και της κατανάλωσης τροφίμων.
Ένα μεταβαλλόμενο καιρικό περιβάλλον
Oι αλλαγές στον καιρό μετριάζονται από τις τοπικές περιβαλλοντικές συνθήκες και επηρεάζουν την παραγωγή, τη διανομή και την κατανάλωση τροφίμων. Αυτά τα ίδια στάδια επηρεάζονται από τις δυνατότητες και τις δυνατότητες προσαρμογής της βιομηχανίας τροφίμων, τις καθιερωμένες διαδικασίες ελέγχου, την κοινότητα της δημόσιας υγείας και τους καταναλωτές. H αλλαγή των περιβαλλοντικών συνθηκών (π.χ. θερμοκρασία) μπορεί να 
αλλάξει τη γεωγραφική κατανομή, την ποικιλότητα, τα επίπεδα και την εποχικότητα των παθογόνων με συνέπειες για τα επίπεδα της μόλυνσης στα τρόφιμα. Για πολλά παθογόνα, το περιβάλλον παίζει σημαντικό ρόλο στη μετάδοση π.χ. το “Campylobacterjejuni” ένα βακτήριο που προκαλεί γαστρεντερίτιδα η αλλαγή των περιβαλλοντικών συνθηκών (π.χ. θερμοκρασία) μπορεί να αλλάξει τη γεωγραφική κατανομή, την ποικιλότητα, τα επίπεδα και την εποχικότητα του παθογόνου στο φυσικό και στο αγροτικό περιβάλλον με συνέπειες για τα επίπεδα των παθογόνων οργανισμών στα τρόφιμα και τη δημόσια υγεία.
Η δυσκολία της πρόβλεψης
Στο στρογγυλό τραπέζι της ημερίδας ειπώθηκε πως είναι δύσκολο να προβλεφθούν αυτές οι αλλαγές, επομένως η αυξημένη ετοιμότητα είναι μια φυσική στρατηγική. Η έγκαιρη ανίχνευση παθογόνων που μεταδίδονται με τρόφιμα είναι κρίσιμη για τη βελτιωμένη προστασία της υγείας και η ανάλυση της τροφικής αλυσίδας για τον εντοπισμό περιοχών που υπόκεινται σε ταχεία περιβαλλοντική αλλαγή μπορεί να βοηθήσει στον εντοπισμό προτεραιοτήτων για ενισχυμένη παρακολούθηση.
Απαιτούνται βελτιωμένες λειτουργίες δημόσιας υγείας και ως εκ τούτου την ετοιμότητα για την κλιματική κρίση περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:
- Υιοθέτηση νέων μεθόδων επιτήρησης και της παρέμβασης σε τροφιμογενείς επιδημίες.
- Μια διαρκώς αυξανόμενη ενοποίηση των συστημάτων επιτήρησης φυτών, ζώων και ανθρώπων, One Health ή ενιαία Υγεία , για τη μεγιστοποίηση των δυνατοτήτων εντοπισμού των όποιων απειλών
- Αυξημένη δέσμευση για διασυνοριακές (παγκόσμιες) πρωτοβουλίες πληροφόρησης (συμπεριλαμβανομένων των μεγάλων δεδομένων)
- Βελτιωμένη σαφήνεια σχετικά με τη διακυβέρνηση πολύ-παραγοντικών κοινωνικών ζητημάτων, όπως η σύγκρουση μεταξύ της ασφάλειας των τροφίμων και της σπατάλης τροφίμων
- Ισχυρές στρατηγικές επικοινωνίας με επίκεντρο τον χρήστη (κοινωνική) για τη συμμετοχή διαφορετικών ομάδων ενδιαφερομένων.
Συμπερασματικά
Για να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή χρειάζεται αλλαγή συμπεριφοράς τονίστηκε από τη συντονίστρια της στρογγυλής τράπεζας καθηγήτριας της Επικοινωνίας και της Περιβαλλοντικής αγωγής, κα Κωνσταντίνα Σκαναβή.
Για τις τρέχουσες αλλά και μελλοντικές τροφιμογενείς απειλές συνέπεια της κλιματικής αλλαγής είπε κλείνοντας την ημερίδα ο κ. Ζακυνθινός είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι το σύστημα τροφίμων διοικείται σωστά. Επισήμανε δε ότι η επιτήρηση και η παρακολούθηση θα πρέπει να οδηγήσουν στην ανάπτυξη συστημάτων για την προστασία της Δημόσιας Υγείας από τροφιμογενείς παθογόνους παράγοντες. Αυτό απαιτεί αποτελεσματικές μεθόδους, αξιοποίηση της νέας τεχνολογίας με την ικανότητα ενίσχυσης της ταχύτητας, της ευαισθησίας και της εξειδίκευσης των τεχνικών για την επιτήρηση τροφίμων και ασθενειών.
