Ελευθερία του Ατόμου, Κοινωνική Συμπεριφορά και Covid-19

Είναι αναμφίβολο, ότι ανθρώπινη οντότητα και ύπαρξη αποτέλεσε το κύριο πεδίο της φιλοσοφικής ανησυχίας και αναζήτησης κατά τη διάρκεια της έλλογης ιστορίας των κοινωνιών. Σήμερα η σημαντικότητα που αποδίδεται, όχι μόνο στη διατήρηση της υγείας του ατόμου αλλά κυρίως στην προαγωγή της καθώς και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του σύγχρονου πολίτη, μπορεί και πρέπει να συνιστά το θεμελιώδες χαρακτηριστικό γνώρισμα του νέου ευρωπαϊκού κοινωνικού και πολιτισμικού γίγνεσθαι. Με την επιδίωξη αυτή, είναι δυνατόν να διατηρηθούν στον ιστό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα διαχρονικά ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα της συνεχούς βελτίωσης της ποιότητας ζωής και της κατάστασης της υγείας του πληθυσμού, έχοντας επίγνωση των κινδύνων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο μιας παγκοσμιοποιημένης κοινωνικό-οικονομικής πραγματικότητας. (Σ. Σούλης, 2015)

Με αφορμή το κατωτέρω ιδεολογικό σκιτσογράφημα του διαδικτύου, θα ήθελα να υπενθυμίσω κάποιες  αναφορές που αναπτύχθηκαν σχετικά με τον κίνδυνο να επικρατήσει ευρέως η «ιδεολογική ανοησία» και συζήτηση περί της ελευθερίας του ατόμου και των ατομικών δικαιωμάτων, έναντι της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος. Σήμερα θεωρούμε, ότι πρέπει με ένα άλλο ύφος αντιληπτικής γραφής, να διευρύνουμε και να εμβαθύνουμε την εν λόγω διαλογική προσέγγιση προς τον σκοπό της προστασίας της ανθρώπινης ύπαρξης και των σύγχρονων κοινωνιών.

Προοδευτικός, Ριζοσπάστης, Επαναστάτης και Ελεύθερος είσαι όταν υπάρχεις. Όταν δεν υπάρχεις, ούτε φωνάζεις, ούτε διαμαρτύρεσαι, ούτε διαδηλώνεις, ούτε χυδαιολογείς, ούτε ερωτεύεσαι, ούτε ονειρεύεσαι πολιτικές ιδεολογίες που υπόσχονται επίγειους παράδεισους, ούτε μπορεί να διατείνεται κάποιος ότι κατέχει την μοναδική αλήθεια και οι υπόλοιποι οφείλουν να τον ακολουθήσουν διαφορετικά καθίστανται εχθροί του την επόμενη κιόλας στιγμή, ούτε φυσικά διαμαρτύρεσαι ότι δέχεσαι την μεγαλύτερη καταπίεση από το σύστημα και τους εξουσιαστικούς του μηχανισμούς αλλά και τους θεσμικούς διακανονισμούς του.

Εάν δεν υπάρχεις, δεν υφίστανται οι έννοιες της καταπίεσης, της ελευθερίας, του διαλόγου, της διαμαρτυρίας και δυστυχώς, δεν υπάρχουν οι έννοιες της απόλαυσης και της ελπίδας για ένα καλύτερο μέλλον.

Είναι σαν την επιχείρηση με οριακά ή καθόλου κέρδη που απαιτείς να προσφέρει την καλύτερη ποιότητα, αλλά απαιτείς, και τη μεγιστοποίηση των αμοιβών, και την εργασία των 4 ημερών, και τη μειωμένη τιμή, και τις μεγαλύτερες ασφαλιστικές εισφορές, και την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη αλλά όχι και την αύξηση της παραγωγικότητας.

Του Σωτήρη Σούλη
Καθηγητή Οικονομικών της Υγείας
και Κοινωνικής Προστασίας
του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής,
Διευθυντή ΠΜΣ,
πρ. Εμπειρογνώμων ΟΟΣΑ

Θεμιτό μεν, εξωπραγματικό δε. Συνήθως σε ανάλογες περιπτώσεις η επιχείρηση καταλήγει να μην είναι βιώσιμη και κλείνει. Τι συμβαίνει αλήθεια σε αυτή την περίπτωση; Ανυπαρξία εισοδήματος λόγω ανεργίας και αδυναμία κατανάλωσης, όχι μόνο των ποιοτικότερων αλλά ούτε καν των χειρότερων αγαθών ή υπηρεσιών. Προϋπόθεση της βελτίωσης της ποιότητας π.χ. των υπηρεσιών υγείας, είναι η βιωσιμότητα μίας νοσοκομειακής επιχειρησιακής μονάδας, δηλαδή, σημασία έχει η ύπαρξή της. Χωρίς όμως επιχείρηση, δεν υπάρχει ούτε η ελάχιστη προσφορά υπηρεσιών υγείας. Εκεί που ψάχνεις και απαιτείς την καλή υγεία και την βελτιωμένη ποιότητα υπηρεσιών, μένει απροστάτευτη η ίδια η ζωή. Το να συμμετέχεις πρώτον, στον αγώνα που δίνει το Δημόσιο Σύστημα Υγείας για την αντιμετώπιση των εξωτερικών επιβαρύνσεων από τα πανδημικά ζητήματα υγείας και δεύτερον, στην προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας των δημόσιων υπηρεσιών υγείας, όχι απλά είναι θεμιτό, αλλά αποτελεί και στόχο και υποχρέωση όλων μας για την επίτευξή τους. Μα εάν δεν συμμετέχεις και κάνεις μόνο κριτική, το όραμά για καλύτερη ζωή σίγουρα θα καταστραφεί.

Μπερδέψαμε την κοινωνική αμφισβήτηση με την κοινωνική απραξία και την ελάχιστη προσπάθεια να κατακτήσουμε έστω και τον πιο μινιμαλιστικό στόχο στη ζωή μας. Για όλα υπεύθυνοι είναι όλοι οι άλλοι, από την οικογένεια, το κράτος και τους επιχειρηματίες που είναι υποχρεωμένοι να μας προσφέρουν τα πάντα. Για μείζονα προσπάθεια και να κουραστούμε πιότερο, ούτε λόγος. «Τι κούραση θεέ μου μόνο που το σκέπτομαι».

Μα όταν υπάρξει ανάγκη να επισκεφτείς με το παιδί σου κάποια παιδιατρική κλινική, το μόνο που επιδιώκεις και ψάχνεις εναγωνίως να βρεις, είναι τον γιατρό της μείζονος προσπάθειας, δηλαδή τον άριστο γιατρό και ανησυχείς, μήπως ο θεράπων σε είχε ακολουθήσει άκριτα και επιπόλαια στην συνθηματολογία και την ολοκληρωτική αντίθεσή σου στα εκπαιδευτικά συστήματα που προωθούσαν την αριστεία. Στην περίπτωση αυτή, εάν ο βαθμός θεραπευτικής αποτελεσματικότητας είναι χαμηλός, ίσως γεννήσει κάποιον έστω και υποτυπώδη αναστοχασμό και κριτική στα λόγια τα πομπώδη της νωχελικής ουσίας και της διαρκούς άγονης αμφισβήτησης. Το πιθανότερο είναι να κρύβεσαι έστω και για λίγο από τον εαυτόν σου. Και όμως, τούτο προσωρινά μόνο κρατεί, όσο η ανάγκη ελλοχεύει, και μόλις τούτη ξεχαστεί ο ίδιος πάντα μένεις, αδύναμος να αντιληφθείς το πραγματικό κοινωνικό γίγνεσθαι. Σημειολογίες ονειρικές δομούν φανταστικές επιχειρηματολογικές χορδές, με ήχο άνυδρο επεξηγηματικά της δειλής μας τεμπελιάς. Άθεος, Αγνωστικιστής ή Μεταφυσικός μάλλον ξορκίζεις το κακό μην και ξανάρθει. Για διαλεκτική και επιστήμη υπάρχουν οι άλλοι, τα κορόιδα, τα φυτά, οι ευρωπαϊστές, οι ανέραστοι, οι φοβικοί και όσοι επιδιώκουν την κοινωνική οργάνωση και την «κανονικότητα». «Εγώ άμα ξυπνήσω το πρωί και μου έλθει να παλέψω, μπορεί να βγω να καταστρέψω, μα μην μου πεις να πειθαρχώ για οποιοδήποτε σκοπό».

Έτσι ξεχάσαμε στο διάβα της πάλης και της κοινωνικής αμφισβήτησης το θεμελιώδη στόχο της δημιουργίας κοινωνικής συνείδησης που γεννά αλληλέγγυες μορφές κοινωνικής συμπεριφοράς και την αρχή της επικουρικότητας και παρεμβατικότητας του κράτους. Δηλαδή απλά, ξεχάσαμε γιατί παλεύουμε.

Ο Καμύ και ο Σαρτρ μας έχουν ήδη εκφράσει δύο συλλογισμούς που τόσο λαμπυρίζουν την σκέψη μας τη χρονική αυτή στιγμή.

Ό πρώτος, ζητά «το σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ακόμη και σε ένα γυμνό σύμπαν» και ο δεύτερος, μας υπενθυμίζει την υποχρέωσή μας «να πράττουμε όπως θα θέλαμε να πράττει η ανθρωπότητα», ενώ επισημαίνει, ότι η «ελευθερία θεωρείται ως σκοπός του ατόμου μόνο εάν αυτή συνοδεύεται από την αναγνώριση της ελευθερίας των άλλων».

Ας τολμήσουμε μια πιο τολμηρή περίσκεψη και αναστοχασμό για την ελευθερία και τη συλλογική ευθύνη. Ας εντάξουμε λίγο στη φιλοσοφίας μας και στην ιδεολογική μας σύγχυση την έννοια του χρόνου και του άλλου, γιατί ο άλλος είσαι και εσύ, εμείς έτσι σε βλέπουμε και σε θωρούμε, εσύ, το άτομο, ο διπλανός, ή ύπαρξη, που σε προστατεύουμε και σε περιθάλπουμε, χωρίς διακρίσεις.

Ας παλέψουμε να κατακτήσουμε την ελευθερία μέσω της προστασίας της ύπαρξης, γιατί χωρίς αυτήν άστα να πάνε στο διάολο. «Φοβάμαι δε, ότι ούτε κ’ αυτός  θα μας δεχθεί, γιατί δεν είναι δα χαζός τις πύλες του ν ’ανοίξει».

Ακολούθως, παραθέτουμε ένα εδάφιο περί του θέματος από τις 25-02-2020 ως προληπτικό ιδεολογικό ανάχωμα για την έστω και προσωρινά υπέρβαση ανούσιων και μη απαραίτητων προβληματισμών αμφισβήτησης της θεσμικής κοινωνικής λειτουργίας, ως θεμελιώδη προϋπόθεση ορθολογικής ατομικής και κοινωνικής συμπεριφοράς προστασίας της υγείας και της ζωής του ελληνικού πληθυσμού. Ζωή να έχουμε και θα ξαναπιάσουμε το νήμα της αντιπαράθεσης, αλλά να ‘χουμε.

«Το ότι είμαστε λαός χωρίς πειθαρχία και με έλλειψη συνείδησης ότι, οι κοινωνίες λειτουργούν οργανωμένα και με κανόνες, το γνωρίζουμε. Όπως γνωρίζουμε και τους 800 νεκρούς και τις 1000 σοβαρές αναπηρίες κάθε χρόνο από την οδική συμπεριφορά της μη αποδοχής των αναγκαίων περιορισμών:

στα όρια ταχύτητας,
στην κατανάλωση αλκοόλ,
στη μη χρήση κινητών,
στην τοποθέτηση ζώνης ασφαλείας,
στο ότι έχουμε όρθια τα παιδιά στο κέντρο των πίσω καθισμάτων για να κοιτάζουν τη διαδρομή μήπως χαθούμε!!!!,
ή ακόμη ότι δε θεωρούμε και πολύ αναγκαίο τον περιορισμό του STOP και του κόκκινου φαναριού.
Τίποτε δε θέλουμε να μας εμποδίζει στην ανούσια υπερκαταναλωτική μας συμπεριφορά που τραυματίζει κάθε κοινωνική μας σχέση. Η ατομική επιβολή της προσωπικότητάς μας στους άλλους, ουδέποτε θα έχει αυτό που τόσο επιδιώκουμε με την κοινωνική μας καταξίωση.
Εάν δεν συμβαίνει σε εμάς, μάλλον δεν μας αγγίζει.
Εάν όμως δεν αποδεχθούμε τους περιορισμούς για την εύρυθμη κοινωνική λειτουργία και προστασία της υγείας μας, τότε ας μη στενοχωρηθούμε εάν το φαινόμενο του Κορονοϊού λάβει δραματικές διαστάσεις για τη χώρα μας.

Πολύ φοβάμαι ότι, θα δούμε να επικρατεί μία ιδεολογική ανοησία υποστηρικτών της ελευθερίας του ατόμου και των ατομικών δικαιωμάτων έναντι της προστασίας του δημοσίου συμφέροντος. Αυτά βαδίζουν πάντοτε σε παράλληλο δρόμο που επιφέρει την ανάπτυξη της κοινωνικής συνείδησης και της επικουρικότητας του κράτους. Δυστυχώς την επικαλούμαστε και ανατρέχουμε στα οφέλη της, κάθε φορά που αναφύονται μέγιστοι κίνδυνοι υγείας.

Δυστυχώς, η αποφυγή υπερβολικού κοινωνικού κόστους και απώλειας έστω και μίας ζωής, απαιτεί αυστηροποίηση των κανόνων εφαρμογής των μέτρων και αναπροσαρμογής της κακώς αντιλαμβανόμενης κοινωνικής συμπεριφοράς».(Σούλης Σ., 25/02/2020, Χ2, Γιάννης Πολίτης)

Προς τον άγνωστο σκιτσογράφο.

«Πόσο εύκολο είναι να με ψέξεις,

μα ανήξερες πόσο δύσκολο είναι να με προστατέψεις»

«Liberte΄ ήθελαν να φωνάξουν οι 43 Ιταλοί γιατροί

μα προτίμησαν την Securite΄ των άλλων»

Την αριστεία τους οι επαγγελματίες υγείας μας προσφέρουν και μετουσιώνουν την μέγιστη ατομική προσπάθεια σε συλλογική συνείδηση και προσφορά, αναδιαμορφώνοντας ουσιαστικά την κοινωνική μας οργάνωση, οδηγώντας τα άτομα στην αυτογνωσία και την αυτοεκτίμηση. Η πρόοδος και η συλλογικότητα επιθυμούν διακαώς τον Τσιόδρα και τους Ιταλούς γιατρούς της μείζονος προσπάθειας.    

  *Αναδημοσίευση από τo ειδησεογραφικό portal «politisonline»       

Προηγούμενο άρθροΗ πανούκλα στα χρόνια της τεχνολογίας
Επόμενο άρθροΚαθηγήτρια του Τμήματος Δημόσιας και Κοινοτικής Υγείας καλεσμένη σε εκπομπή της ΕΡΤ1 για τον Covid-19