Εξαιρετικά ενδιαφέροντα αποτελέσματα αναφορικά με τις εμπειρίες, τις στάσεις και αντιλήψεις των κατοίκων της Αττικής σχετικά με τις φυσικές καταστροφές, ανέδειξε η έρευνα του Κέντρου Έρευνας Κοινωνικών και Ανθρωπιστικών Κρίσεων (ΚΕΚΑΚ) του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας, της Σχολής Διοικητικών, Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής. Οι κάτοικοι της Αττικής φοβούνται πως μια μεγάλη φυσική καταστροφή είναι «προ των πυλών», αλλά νιώθουν ανέτοιμοι και απροετοίμαστοι να την αντιμετωπίσουν.
Ο Πρόεδρος του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας και Διευθυντής του ΚΕΚΑΚ, Καθηγητής Βασίλης Ιωακειμίδης δήλωσε «Η έρευνά μας αποτυπώνει, με στατιστική ακρίβεια, τις στάσεις και αντιλήψεις των κατοίκων της μεγαλύτερης περιφέρειας της χώρας αναφορικά με τις φυσικές καταστροφές. Γίνεται απόλυτα σαφές, πως οι πολίτες όχι μόνο δεν υποτιμούν τις επιπτώσεις τις κλιματικής αλλαγής αλλά υπογραμμίζουν πως οι φυσικές καταστροφές ήδη έχουν επηρεάσει τη ζωή τους με τρόπο πολύ άμεσο. Παρά τα βήματα που έχουν γίνει από την πολιτεία για την προετοιμασία απέναντι σε μελλοντικές κλιματικές απειλές, οι πολίτες προσδοκούν πιο συντονισμένες ενέργειες τόσο στο επίπεδο της πολιτικής όσο και σε επίπεδο πρακτικής προετοιμασίας.»
Οι πολίτες ήδη έχουν βιώσει τις πολλαπλές συνέπειες των φυσικών καταστροφών. Σύμφωνα με την έρευνα, το 69% των πολιτών έχει ήδη βιώσει με άμεσο τρόπο τις επιπτώσεις φυσικών καταστροφών με πιο συνήθεις τις πυρκαγιές, τα κύματα καύσωνα και τις πλημμύρες. Το 10.4% των συμμετεχόντων ανέφερε πως τα καταστροφικά αυτά γεγονότα είχαν ως αποτέλεσμα ανθρώπινες απώλειες στον ευρύτερο οικογενειακό τους και κοινωνικό τους περίγυρο. Το 26.4% των ερωτηθέντων βίωσαν ή έγιναν μάρτυρες σημαντικών υλικών ζημιών ενώ σχεδόν οι μισοί κάτοικοι τις Αττικής (48%) ένιωσαν να επηρεάζονται ψυχοσυναισθηματικά.
Ιδιαίτερα σημαντικά είναι τα ευρήματα της έρευνας αναφορικά με την πιθανότητα μελλοντικών φυσικών καταστροφών και την προετοιμασία των κατοίκων της Αττικής για μια τέτοια προοπτική. Το 89.2% των ερωτηθέντων εκτιμούν πως είναι πολύ/ πάρα πολύ πιθανό να συμβεί μια φυσική καταστροφή στο άμεσο μέλλον. Μάλιστα η πλειοψηφία (63.6%) των πολιτών νιώθουν έντονο φόβο στην προοπτική αυτής της νέας φυσική καταστροφής.
Δεν αποτελεί έκπληξη αυτό το συναίσθημα διάχυτου φόβου, αν κανείς λάβει υπόψιν του και το εύρημα πως περίπου ισοδύναμο ποσοστό πολιτών (66.4%) δεν αισθάνονται καθόλου προετοιμασμένοι για την αντιμετώπιση ενός νέου καταστροφικού γεγονότος. Το 79.1% μάλιστα δεν έχει συμμετάσχει ποτέ σε ασκήσεις ετοιμότητας και αντιμετώπισης καταστροφών και έτσι, αναπόφευκτα, η συντριπτική πλειοψηφία (82.4%) θεωρεί πως η πολιτεία είναι ανέτοιμη για την αντιμετώπιση μελλοντικών απειλών από την κλιματική αλλαγή. Ενδιαφέρον αποτελεί το γεγονός πως οι απόψεις για την αποτελεσματικότητα της υπηρεσίας Επικοινωνιών Έκτακτης Ανάγκης «112» είναι μοιρασμένες.
Προτάσεις των πολιτών για το μέλλον
Οι συμμετέχοντες στην έρευνα ανέδειξαν με συντριπτικά ποσοστά τη σημασία πολλών δράσεων για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών. Το 93,4% υπογράμμισε την ανάγκη εκπαίδευσης ατόμων και κοινοτήτων, ενώ το 90,3% ανέφερε την ατομική ευαισθητοποίηση και προετοιμασία. Η προετοιμασία του κρατικού μηχανισμού θεωρείται αναγκαία από το 98,3%, και το 96,4% δίνει έμφαση στη βελτίωση και δημιουργία νέων υποδομών. Η αυστηροποίηση των κανονισμών για την αυθαίρετη δόμηση υποστηρίζεται από το 90,8%, ενώ το 88,1% θεωρεί ζωτική την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Με αυτές τις προτάσεις, οι κάτοικοι της Αττικής επισημαίνουν την ανάγκη για άμεση δράση και συντονισμένη προσπάθεια από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να ενισχυθεί η κρατική προετοιμασία και η ανθεκτικότητα της κοινωνίας και να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά οι προκλήσεις των φυσικών καταστροφών.
Συμπεράσματα
Η έρευνα του ΚΕΚΑΚ καταδεικνύει τον έντονο φόβο των κατοίκων της Αττικής για μελλοντικές φυσικές καταστροφές, όπως πυρκαγιές, καύσωνες και πλημμύρες, και την αίσθηση ανασφάλειας που τους διακατέχει. Παρά την αυξανόμενη ανησυχία, η συμμετοχή σε ασκήσεις ετοιμότητας παραμένει χαμηλή, ενώ οι πολίτες θεωρούν πως τόσο η κοινωνία όσο και η πολιτεία είναι ακόμα ανέτοιμες να διαχειριστούν τις μελλοντικές απειλές που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή.
Οι κάτοικοι τονίζουν την ανάγκη για άμεσες ενέργειες, όπως εκπαίδευση των κοινοτήτων, βελτίωση των υποδομών, αυστηρότερους κανονισμούς δόμησης και αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η πολιτεία και η κοινωνία καλούνται να συνεργαστούν για την ενίσχυση της προετοιμασίας, αλλά και την αποτελεσματική αντιμετώπιση απέναντι στις φυσικές καταστροφές και την προστασία των πολιτών.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε την περίοδο 7-15 Ιουλίου, μέσω ερωτηματολογίου σε σταθμισμένο δείγμα 833 κατοίκων της Περιφέρειας Αττικής. Την έρευνα συντόνισαν ο Καθηγητής Βασίλης Ιωακειμίδης και η διδακτορική ερευνήτρια Δήμητρα Παπαδοπούλου. Στη συλλογή δεδομένων συνέβαλλαν οι φοιτητές του μαθήματος «Κοινωνική Εργασία σε Καταστάσεις Κρίσης» του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας.
