Σε μια εποχή που η καινοτομία βρίσκεται στο επίκεντρο κάθε εκπαιδευτικής και αναπτυξιακής πρωτοβουλίας, το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (ΠΑΔΑ) αναδεικνύεται σε καθοριστικό θεσμό που γεφυρώνει το παρελθόν με το μέλλον, την παράδοση με την έρευνα, τη χειροτεχνία με τη βιώσιμη εκπαίδευση. Η τοπική τεχνογνωσία των Ανωγείων συνομιλεί με την αστική ευαισθησία της Αθήνας και τις μνήμες της Θράκης. Η λακωνική αυστηρότητα συναντά την πομακική λεπτομέρεια.
Μέσα από ένα ολοκληρωμένο και πολυδιάστατο πρόγραμμα για την αναβίωση της χειροτεχνίας στη χώρα μας, το ΠΑΔΑ μέσω του τμήματος Συντήρησης Αρχαιοτήτων και Έργων Τέχνης και του ερευνητικού εργαστηρίου CULTLAB που το υλοποιεί – σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας – ηγείται μιας μεγάλης διαπανεπιστημιακής προσπάθειας, με στόχο τη συστηματική αποτύπωση, διάσωση και επανένταξη των παραδοσιακών τεχνικών στον σύγχρονο εκπαιδευτικό και πολιτιστικό χάρτη της Ελλάδας.
Πρόκειται για ένα έργο εθνικής σημασίας, από την Κρήτη και τη Λακωνία μέχρι τον ακριτικό Έβρο, προσεγγίζοντας την άυλη πολιτιστική κληρονομιά ως ενεργό εργαλείο εκπαίδευσης, κοινωνικής ένταξης και τοπικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο της δυναμικής αυτής πορείας, ο επιστημονικός υπεύθυνος του έργου, καθηγητής Γεώργιος Παναγιάρης, και η αναπληρώτρια επιστημονικά υπεύθυνη και συντονίστρια όλων των δομών χειροτεχνίας για την υφαντική τέχνη, επίκουρη καθηγήτρια Άννα Καρατζάνη, πραγματοποίησαν επίσκεψη στη δομή υφαντικής των Ανωγείων στην Κρήτη την 26η Ιουνίου.
Η παρουσία τους εκεί δεν περιορίστηκε σε τυπική εποπτεία. Αντιθέτως, συνοδεύτηκε από ουσιαστική αλληλεπίδραση με τους τοπικούς φορείς , τους εκπαιδευόμενους και τους δημιουργούς, ενώ στη συνέχεια είχαν συνάντηση με την Υπουργό Πολιτισμού, κ. Λίνα Μενδώνη, η οποία δήλωσε ενθουσιασμένη από την πρόοδο και την απήχηση του έργου. Η κ. Μενδώνη επεσήμανε τη σημασία του προγράμματος ως πρότυπο πολιτιστικής πολιτικής, με μετρήσιμο κοινωνικό και εκπαιδευτικό αντίκτυπο.
Η πορεία του έργου είναι ήδη εντυπωσιακή: από την Κρήτη και τη Λακωνία έως τον ακριτικό Έβρο, όπου η παράδοση της μεταξουργίας, της υφαντικής και της κοινοτικής παραγωγής παραμένει ζωντανή.
Με αφορμή εκδρομή που πραγματοποίησαν οι σπουδάστριες των δομών Ανωγείων και Αθήνας στον Έβρο από την 27η έως την 29η Ιουνίου (συνοδευόμενοι από πολυπληθές κλιμάκιο καθηγητών του προγράμματος), καταδείχτηκε με σαφήνεια, πως αυτό που ξεχωρίζει το πρόγραμμα χειροτεχνίας δεν είναι μόνο η γεωγραφική του εξάπλωση, αλλά η συνομιλία μεταξύ των κοινοτήτων που καταφέρνει να πυροδοτήσει.
Το ΠΑΔΑ, ως συντονιστής και θεματοφύλακας αυτού του οράματος, κινητοποιεί ανθρώπους με δίψα για δημιουργία, ερευνητές, τοπικές κοινότητες και πολιτιστικούς φορείς. Με παιδαγωγική ευθύνη, επιστημονική τεκμηρίωση και ουσιαστική κοινωνική παρουσία, αποδεικνύει ότι το Πανεπιστήμιο μπορεί — και οφείλει — να λειτουργεί ως φορέας πολιτισμικής αναγέννησης.
Αυτό το ταξίδι του προγράμματος, δεν ήταν απλώς ένα σύνολο επισκέψεων. Ήταν μια ζωντανή απόδειξη ότι η χειροτεχνία μπορεί να είναι εργαλείο εκπαίδευσης, ενδυνάμωσης και ταυτότητας. Δεν πρόκειται για “επιστροφή στο παρελθόν”, αλλά για επένδυση σε ένα μέλλον με ρίζες. Η διαδρομή από τα Ανώγεια της Κρήτης έως το Αρδάνιο, το Σουφλί και το Σοφικό δεν μετριέται σε χιλιόμετρα, αλλά σε κοινότητες που ενεργοποιούνται, σε τεχνικές που αναβιώνουν, σε ανθρώπους που ξαναπιάνουν στα χέρια τους την ιστορία τους.
Τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας του εργαστηρίου Μελέτης και Συντήρησης Αρχαίων και Νεώτερων Πολιτιστικών Αγαθών (CULTlab) του ΠΑΔΑ, με σταθερότητα, ευαισθησία και όραμα, δεν στήνουν απλώς ένα εκπαιδευτικό δίκτυο. Συντονίζουν μια πολιτισμική επανεκκίνηση, όπου η παράδοση δεν μουμιοποιείται, αλλά ενσωματώνεται στην καθημερινότητα των νέων γενεών.
